Balkan, gdje je počeo Prvi svjetski rat, postao je i probni teren u novom Hladnom ratu s Rusijom, prenosi The New York Times ocjene analitičara, objavila je Al Jazeera.
Stručnjaci navode da Rusija širi svoj utjecaj i uvećava etničke tenzije u zemljama koje se nadaju ulasku u Evropsku uniju, zbog čega je Brisel oživio planove za proširenje.
Istraživač pri Institutu za međunarodne odnose u Pragu Mark Galeotti ocijenio je da je poslije združenog reagovanja Zapada na trovanje bivšeg dvostrukog ruskog špijuna Sergeja Skripalja u Engleskoj, “Balkan postaje još važniji”.
On je u članku za Evropsko vijeće za vanjske odnose (European Council on Foreign Relations) ocijenio da “Rusija posmatra Balkan kao bojno polje za svoj ‘politički rat’” u nastojanju da skrene pažnju i stvori “potencijalne žetone za pregovaranje s Evropskom unijom”.
BiH ključna tačka za Rusiju
Charles A. Kupchan, direktor za Evropu u Vijeću za nacionalnu sigurnost u Bijeloj kući za vrijeme Baracka Obame, rekao je da “Rusi koriste priliku u posljednjem dijelu Zapadne Evrope koji je i dalje politički disfunkcionalan”.
Situacija na Balkanu liči donekle na Ukrajinu, gdje je Rusija prvo prihvatila da se Kijev približi EU, ali ne i NATO-u, a onda promijenila stav, što je dovelo do svrgavanja proruskog režima a onda i aneksije Krima.
Na Balkanu, nadmetanje s Rusijom ima potencijal da posije novu nestabilnost u regiji koji se i dalje oporavlja od ratova 90-ih u kojima se raspala Jugoslavija, navodi New York Times.
BiH, koja je nekako spojena 1995. na kraju rata, i dalje je krhka konstrukcija podrivena korupcijom, slabim vodstvom, etničkim i nacionalnim tenzijama, što je metafora za Balkan, navodi list.
To je jedna od ključnih tačaka koje Rusija nastoji da iskoristi, rekao je Kupchan, dodajući da su druge Makedonija, Kosovo i Srbija.
Novo interesovanje Washingtona
Evropska unija je ponudila novu šansu zemljama Zapadnog Balkana da uđu, ali niko ne vjeruje da su te zemlje spremne za EU, navodi list.
Dodaje da je s izlaskom Velike Britanije iz EU i pokušajima Rusije da iskoristi pukotine u regiji, EU iznijela detaljan plan za Balkan, pri čemu bi Srbija i Crna Gora mogle da uđu u Uniju do 2025. godine. U međuvremenu za Balkan su se zainteresovali i Amerikanci.
Novo interesovanje Washingtona potiče iz zabrinutosti za širenje ruskog utjecaja, naveo je Ross Johnson iz Centra Willson, dodajući da Kongres SAD-a traži od Pentagona da iznese “procjenu sigurnosne saradnje Zapadnog Balkana i Rusije”.
Galeotti ocjenjuje da Rusija pokušava da nađe svoje mjesto i u vladama i u kompanijama na Zapadnom Balkanu, tako da kada te zemlje uđu u EU, sa sobom donesu i ruski utjecaj.
On ocjenjuje da EU nije dovoljno pažljiva kad je riječ o Srbiji gdje Rusija ima ključne investicije u infrastrukturi i posebno u energetici.
“Politika EU je generalno bila da se podrži šta god drži Zapadni Balkan mirnim. To je veoma opasno i stvara savršeno okruženje da Moskva igra svoje igre”, rekao je Galeotti.
Integracija u EU neupitna
On, kao i drugi analitičari, kaže da Brisel treba da više ponudi i “kad je riječ o šargarepi i kad je riječ o štapu”, nuđenjem pravih inicijativa za institucionalne reforme i pravih kazni za njihovo neispunjavanje.
Bivši američki zvaničnik, koji je tražio da ne bude imenovan, rekao je da je Balkan novo bojno polje Hladnog rata i dodao da je Brisel bio suviše rigidan u načinima na koje je pokušavao da održi regiju na pravom putu.
On je rekao da su reforme provođene samo kada su Brisel i Washington zajedno radili u primoravanju lidera da odustanu od starih navika s korupcijom, zarobljenom državom, politizovanim sudstvom i ruskim kompanijama koje pokušavaju da preuzmu ključnu infrastrukturu i medije.
Kupchan je donekle optimista. On kaže da svi znaju kako će se priča završiti integracijom svih bivših jugoslovenskih republika u EU, ali da je pitanje jedino kada.