Jevreji u cijelom svijetu večeras počinju osmodnevnu proslavu jednog od najznačajnijih jevrejskih praznika Pesaha, kojim se obilježava izlazak Jevreja iz egipatskog ropstva, prelazak preko Crvenog mora i dolazak u obećanu zemlju.
Pesah je praznik koji se najduže u kontinuitetu obilježava u svijetu, već više od 2.500 godina, dok su ga u Sarajevu Jevreji prvi put obilježili prije 450 godina kada su došli na područje BiH.
Savjetnik za kulturu i vjeru Jevrejske zajednice BiH Eli Tauber navodi za Fenu da obilježavanje praznika Pesaha počinje seder večerom na kojoj se porodica okupi uz bogatu i veoma simboličnu trpezu, a tokom večeri uz muziku i druženje čitaju se priče iz Hagade o izlasku Jevreja iz Egipta.
– Jevreji kada čitaju priču o izlasku iz egipatskog ropstva ustvari se vraćaju otprilike 3.500 godina nazad, stavljajući se u istu poziciju u kojoj su bili njihovi preci kada su izlazili iz Egipta. Sam čin je važan zato što pokazuje sjedinjavanje jevrejskog naroda s Bogom, odnosno ponovnog primanja jevrejskog naroda pod njegovo okrilje, jer ih je on iz egipatskog ropstva izveo “snagom svoje mišice”. Što je najvažnije dao im je Toru, čime je jevrejski narod prvi izabran da širi monoteizam među drugim narodima – istaknuo je.
Čitanje priča, naglasio je, završava se riječima – “Ove godine ovdje, sljedeće godine u Jerusalemu”, što govori o iskonskoj želji jevrejskog naroda da se jednog dana vrati u svoju domovinu.
Karakteristično za ovaj praznik, pojašnjava Tauber, jeste konzumiranje macota – beskvasnog hljeba tokom osam dana, što također simbolizira vrijeme izlaska Jevreja iz egipatskog ropstva kada su tokom bijega u slobodu jeli upravo takav hljeb.
– Sve što je na trpezi za Pesah je simbolično, svaka stvar ima svoju priču zbog čega se nešto jede. U tanjiru koji se zove “tanjir za Pesah” nalazi se jedan batak i jedno jaje, koji simboliziraju “Božiju mišicu”, tu se nalaze razne gorke trave – celer, hren i salata koji na isti način treba da podsjete Jevreje kako im je bilo teško dok su bili robovi u zemlji Egipatskoj. Također, priprema se i slatka smjesa al-haroset, koju čine mljevene jabuke, a može biti s bademima i orasima, što treba da podsjeća Jevreje na malter kojim su faraonima gradili građevine u Egiptu – naglasio je.
Hagada je jevrejska obredna knjiga koja sadržava biblijske priče, molitve i psalme vezane za praznik Pesah, posvećen oslobođenju Jevreja od egipatskog ropstva. S tim sadržajem podudara se i ilustrovani dio knjige. Sarajevska hagada pisana na finom pergamentu, predstavlja najstariji i najraskošniji primjer ove vrste kodeksa. Djelo je španske iluminatorske umjetnosti XIV stoljeća, s očiglednim uticajem tadašnje italijanske i francuske savremene slikarske umjetnosti.